Στη σκιά ενός δέντρου μια ζεστή μέρα στο Βίλνιους της Λιθουανίας, μπορεί να πιεις καφέ με τους πιο ευτυχισμένους εικοσάρηδες του κόσμου.
Δεδομένου του καιρού (τέλειος) και του ροφήματος (φτηνό), είναι δύσκολο να νιώσεις οτιδήποτε άλλο εκτός από ευτυχισμένος, αναφέρει ο Guardiuan, σε σχετικό ρεπορτάζ του.
Είναι ακόμα πιο δύσκολο αν, όπως η 23χρονη Simona Jurkuvenaite, μόλις σου έχει δοθεί επιδότηση 21.000 ευρώ από τη λιθουανική κυβέρνηση για να σκηνοθετήσεις την πρώτη σου ταινία μικρού μήκους για τους εφήβους της χώρας.
Στην κορυφή της… ευτυχίας
«Αυτό είναι ένα υπέροχο μέρος», λέει. «Είναι πολύ φοβερό που μπορείς να έχεις τέτοιου είδους ευκαιρίες εδώ» συμπληρώνει η κοπέλα.
Είναι τόσο καλές οι ευκαιρίες και τόσο υψηλό το επίπεδο αισιοδοξίας που η Λιθουανία βρίσκεται στην κορυφή της φετινής κατάταξης της Παγκόσμιας Έκθεσης Ευτυχίας για τις ηλικίες κάτω των 30 ετών.
Οι γενιά-Ζ και οι millennials της χώρας βαθμολόγησαν τον εαυτό τους με 7,76 στα 10 στην κλίμακα ευτυχίας, μίλια μπροστά από το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ, στην 32η και 62η θέση αντίστοιχα.
Ενώ η έκθεση έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την ευημερία των νέων στη Δύση, οι εικοσάρηδες της Λιθουανίας θα μπορούσαν να ασχοληθούν με το meme-ifying και το TikTokking για την επιβεβαίωση ότι περνούν αρκετά καλά.
«Στην πραγματικότητα μου αρέσει εδώ», λέει σχεδόν απολογητικά ο φίλος της Simona Jurkuvenaite, o Gantas Bendikas. Ο 23χρονος ετοιμάζεται να αποφοιτήσει χωρίς χρέη και, κατά δική του ομολογία, χωρίς άγχος για την αγορά εργασίας. «Ναι, υπάρχουν προβλήματα, αλλά προβλήματα υπάρχουν παντού», λέει. «Νομίζω ότι πολλοί νέοι άνθρωποι εδώ είναι αρκετά πατριώτες. Αισθάνονται, τουλάχιστον στο Βίλνιους, ότι ζούμε μια καλή ζωή σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες».
«…προτιμώ την βαρεμάρα»
Βέβαια, δεν είναι το πιο συναρπαστικό μέρος στον κόσμο: H Jurkuvenaite παραπονιέται ότι «μπορεί να είναι λίγο βαρετό» και ο Bendikas λέει ότι επιθυμεί να δει άλλες χώρες προτού τελικά εγκατασταθεί εδώ. Ο τουριστικός οργανισμός του Βίλνιους χαρακτηρίζει αστειευόμενος τη χώρα ως «το σημείο G της Ευρώπης», επειδή «κανείς δεν ξέρει πού βρίσκεται». (Μια έρευνα του 2019 διαπίστωσε ότι μόνο το 5% των Βρετανών γνώριζε περισσότερα από το όνομα και την κατά προσέγγιση τοποθεσία της λιθουανικής πρωτεύουσας).
«Ζούμε μια καλή ζωή» λένε οι τρεις φίλοι, Simona Jurkuvenaite, Karolina Motiejūnaitė και Gantas Bendikas. Πηγή φωτό: Karolis Pilypas Liutkevičius/The Guardian
«Αλλά σε ένα σκηνικό λασπολογίας των γενικών εκλογών, διάχυτου φοιτητικού χρέους και στεγαστικής κρίσης στο Ηνωμένο Βασίλειο, θα πάρω τη βαρεμάρα» αναφέρει ο συντάκτης του Guardian. «Πίνοντας ένα αξιοπρεπές φλιτζάνι καφέ στον ήλιο και τρώγοντας ένα αφράτο γλυκό που δεν κόστισε μια ώρα εργασίας με τον κατώτατο μισθό – ναι, αυτό μου αρκεί» συμπληρώνει.
Προ και μετά Σοβιετικής Ένωσης
Η Λιθουανία των Jurkuvenaite και Bendikas είναι πολύ διαφορετική από εκείνη στην οποία μεγάλωσαν οι γονείς τους.
Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της πρώην σοβιετικής χώρας έχει υπερτετραπλασιαστεί κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Ο ανερχόμενος τεχνολογικός της τομέας μετράει τους «μονόκερους» Vinted και Nord Security μεταξύ των εξαγωγών της, και πέρυσι, οι μέσες ακαθάριστες αποδοχές στη χώρα αυξήθηκαν κατά 12,6%.
Το πανεπιστήμιο είναι δωρεάν και το 57% του πληθυσμού έχει τριτοβάθμια εκπαίδευση (ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 43%).
Όπως το θέτει η Karolina Motiejūnaitė, μια 23χρονη έμπορος, η οποία είναι 23 ετών: «Γεννηθήκαμε όλοι στην ελεύθερη Λιθουανία. Δεν ξέρουμε τίποτα άλλο».
View this post on Instagram
Η πρόσφατα εδραιωμένη θέση της Λιθουανίας ως παγκόσμιας πρωτεύουσας των νέων μπορεί να αποτέλεσε μια μικρή έκπληξη για τους ανθρώπους που ζουν εκεί , αλλά όχι για τους ερευνητές πίσω από την έκθεση, οι οποίοι παρακολουθούν τις χώρες της Βαλτικής να ανεβαίνουν στην κατάταξη από τότε που άρχισαν να συλλέγουν τα δεδομένα.
«Λίγο πολύ, καθ’ όλη τη διάρκεια της Παγκόσμιας Έκθεσης για την Ευτυχία παρατηρείται μείωση του χάσματος μεταξύ της ανατολικής και της δυτικής Ευρώπης όσον αφορά τη μέση ικανοποίηση από τη ζωή τους», εξηγεί ο καθηγητής John Helliwell, ιδρυτικός συντάκτης της ετήσιας μελέτης, η οποία μετρά την ευημερία σε 140 χώρες και συντονίζεται από το Κέντρο Ερευνών Ευημερίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, την Gallup και το Δίκτυο Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ.
«Καθώς το χάσμα αυτό έχει μειωθεί, είναι πλέον γεγονός ότι οι νέοι είναι σημαντικά πιο ευτυχισμένοι στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη από ό,τι η παλαιότερη γενιά».
Μόνο τους άγχος ο πόλεμος στην Ουκρανία
Ο Antanas Kairys, καθηγητής ψυχολογίας στη φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου του Βίλνιους, αναφέρει την πολιτική κατάσταση ως έναν από τους κύριους λόγους για την ευημερία των νέων. «Η νεολαία στη Λιθουανία έχει πλέον πολλές δυνατότητες», λέει. Μετά την ανεξαρτησία, «η αλλαγή είναι δραστική – τόσο όσον αφορά την οικονομική κατάσταση όσο και την καθημερινή ζωή. Νομίζω ότι ένας λόγος για τον οποίο οι νέοι κατατάσσονται τόσο ψηλά σε αυτή την έκθεση είναι ότι δεν έχουν βιώσει την πραγματικότητα της Σοβιετικής Ένωσης. Τη γνωρίζουν μόνο από τις ιστορίες των γονέων και των παππούδων τους».
Ο πόλεμος στην Ουκρανία απειλεί να ανατρέψει τη σταθερότητα για την οποία η Λιθουανία έχει εργαστεί τα τελευταία 34 χρόνια. Οι νέοι μαστίζονται από άγχος για το τι μπορεί να συμβεί αν, όπως λέει η η τρίτη κοπέλα της παρέας η Karolina Motiejūnaitė, «αυτός ο πόλεμος πάει στη λάθος πλευρά».
«Μεγαλώσαμε με αυτόν τον φόβο μέσα μας ότι όλα τα ωραία που έχουμε εδώ θα μπορούσαν να μας αφαιρεθούν σε ένα δευτερόλεπτο», λέει. «Νιώθουμε ότι οι άνθρωποι στο εξωτερικό ξεχνούν ότι στην Ουκρανία γίνεται πόλεμος και αυτό είναι ανησυχητικό». Η κόπωση από την Ουκρανία μπορεί να έχει επικρατήσει σε ορισμένα μέρη της Δύσης, αλλά για τους Λιθουανούς η απειλή της Ρωσίας εξακολουθεί να είναι μεγάλη.
Και με τις αυτοκτονίες τι;
Υπάρχει επίσης το αίνιγμα του ποσοστού αυτοκτονιών της χώρας – το οποίο ήταν το υψηλότερο στην ΕΕ το 2020, με 21,3 θανάτους ανά 100.000 κατοίκους.
«Για τους μεγαλύτερους ανθρώπους, η ψυχική υγεία εξακολουθεί να αποτελεί θέμα ταμπού», λέει η 19χρονη Σίνι, φοιτήτρια στη φιλοσοφική σχολή του πανεπιστημίου. «Η μητέρα μου, για παράδειγμα, εξακολουθεί να μην πιστεύει ότι η ψυχική υγεία αποτελεί πρόβλημα στη Λιθουανία».
Ο Kairys εκτιμά ότι πρόκειται για σοβιετικό hangover: «Υπάρχει λιγότερο στίγμα μεταξύ των νέων για την ψυχική υγεία, αλλά αυτό το στίγμα παραμένει μεταξύ της παλαιότερης γενιάς. Νομίζω ότι αυτό σχετίζεται εν μέρει με την πραγματικότητα της Σοβιετικής Ένωσης, όπου οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας χρησιμοποιούνταν για πολιτικούς λόγους – για παράδειγμα, για να φυλακίζονται πολιτικοί αντίπαλοι».
Εν κατακλείδι…
Ο εργαζόμενος στην πληροφορική Lukas Saženis, 29 ετών, πίνει μια μπύρα με μερικούς παλιούς συναδέλφους του έξω. Είναι ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος στον κόσμο;
«Ίσως όχι ο πιο ευτυχισμένος, αλλά νομίζω ότι είμαι σχετικά ευτυχισμένος», λέει.
«Αισθάνομαι ότι χτίζουμε προς κάτι. Δεν μένουμε στάσιμοι. Είναι εύκολο να δει κανείς πόσο καλά πάμε».
